Czynniki wpływające na prawidłowy rozwój mowy

Na prawidłowy ogólny rozwój dziecka wpływają czynniki wewnętrzne – genetyczne,
anatomiczne i neuronalne oraz czynniki zewnętrzne – społeczne, kulturowe i ekonomiczne.
Ich połączenie wpływa na rozwój psychosomatyczny, poznawczy, społeczny i językowy
(Porayski-Pomsta, 2023).

Przebieg rozwój mowy zależny jest od wielu czynników, których wspólne działanie
pozwala na prawidłowe powstanie mowy. Rozwój mowy chronologicznie składa się z
wielu etapów, w którym już czasie trwania życia płodowego dziecko rozwija podstawowe
umiejętności które pomogą w rozwoju funkcji językowych (Sądel, Turek, 2018).

W czasie trwania życia płodowego kształtują i rozwijają się podstawowe narządu, które
po narodzinach będą odpowiadały za odbiór i nadanie mowy przez dziecko. Już w
pierwszych miesiącach ciąży dziecko wykonuje pierwsze ćwiczenia oddechowe, fonacyjne
jak i te odpowiadające za pracę narządów artykulacyjnych. Płód posiada zdolności do
reagowanie na dźwięki, odróżniania głosu matki oraz pracy jej serca. W czasie życia
płodowego, poprzez mówienie do dziecka można stwarzać podstawę do rozwoju
elementów prozodycznych – rytmu, akcentu, melodii i tonu (Sądel, Turek, 2018).

Wśród czynników wpływających można wymienić ogólny proces dorastania, który
szczegółowo opisuje zmiany zachodzące w rozwoju fizycznym dziecka. Rozwój fizyczny
charakteryzuje się tym, że jest procesem nierównym, podczas którego jednocześnie
dochodzi do zmian na wielu płaszczyznach. Poza widocznymi zmianami, taki jak wzrost
czy waga dochodzi do rozwoju samego szkieletu i układu mięśniowego (Schaffer D., Kipp
K., 2015).
Dochodzi do rozwoju układu nerwowego oraz rozwoju mózgu, który w pierwszych
tygodniach życia ma najbardziej rozwinięte ośrodki mózgu, odpowiadające za niezbędne
funkcje biologiczne, wrodzone odruchy czy stany świadomości. Wraz z trwaniem życia
dziecka mózgu rozwija struktury takie jak; mózgowie i kora mózgowa, które w dalszym
procesie odpowiadają za ruchy ciała, percepcję umysłową, uczenie się oraz sprawności
językowe. Rozwój pierwszorzędowych okolic ruchowych i sensorycznych pozwala na
kontrolę pierwszych czynności motorycznych oraz rozwój zmysłów – wzroku, słuchu,
węchu i smaku (Schaffer D., Kipp K., 2015).

Elementem mającym znaczący wpływ na rozwój mowy dziecka jest środowisko w
którym dziecko przebywa. Środowiskiem tym jest jego najbliższa rodzina, ale także
środowisko zewnętrzne takie jak przedszkole, szkoła, rówieśnicy. Kontakt z otoczeniem
oraz przebywanie w roli nadawcy i odbiory pozwala na kształtowanie języka oraz mowy
dziecka (Sądel, Turek, 2018).
Możliwość przebywania w placówkach edukacyjnych ma pozytywny wpływa na rozwój
mowy u dzieci. Codzienny kontakt z rówieśnikami oraz środowiskiem zewnętrznym
pozwala na przyswajanie mowy w łatwiejszy sposób i na szybsze zdobywanie kompetencji
językowych (Sądel, Turek, 2018).

Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się w sposób indywidualny. Badania
monitorujące rozwój dzieci, będących na tym samym poziomie rozwojowym pokazują, że
każde z nich może rozwijać się w różnym tempie. Lecz należy pamiętać, że jak najczęstszy
kontakt ze środowiskiem wewnętrznych, jak i zewnętrznym będzie wpływał poczytywanie
na ogół rozwoju dziecka, w tym ma jego mowę i umiejętności językowe (Schaffer D., Kipp
K., 2015).

Bibliografia:

• Sądek J., Turek K. Rola logopedy, środowiska rodzinnego i przedszkolnegow stymulowaniu
  rozwoju mowy dziecka, Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i
  artystyczne 2018, t. 32: 125–135
• Schaffer D. R., Kipp K. Psychologia rozwoju od dziecka do dorosłości Wydawnictwo
  Harmonia, Gdańsk 2015
• Porayski-Pomsta J. Nasze dziecko mówi Wydawnictwo
  Harmonia, Gdańsk 2023
• Porayski-Pomsta J. Zagadnienie periodyzacji rozwoju mowy dziecka UW Logopedia
  1(7)/2009